صندوق سرمایه گذاری چیست؟

سرمایه گذاری در بورس به دو دسته کلی، مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می شود. در سرمایه گذاری مستقیم، سرمایه گذار با استفاده از انواع روش های تحلیلی مانند تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی، تابلوخوانی، سهام مناسب را شناسایی نموده و اقدام به خرید و فروش و فعالیت در بازار می کند. در سرمایه گذاری غیر مستقیم، افرادی که فرصت آموزش و آشنایی با انواع روش های تحلیلی این بازار را ندارند، با انعقاد قراردادی صندوق های سرمایه گذاری را انتخاب می کنند. این صندوق، نهادی مالی است که با هدف مدیریت حرفه‌ای وجوه سرمایه گذاران با مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار، تأسیس شده و تحت نظارت آن سازمان فعالیت می کند.

صندوق سرمایه گذاری

اما صندوق سرمایه گذاری چیست؟ آیا می توان سرمایه ی خود را در این صندوق ها بصورت تضمینی افزایش داد؟ در این مقاله جواب سؤالات خود را خواهید یافت، تا انتها همراه ما بمانید. این صندوق ها، از اجتماع سرمایه ی افراد و با در اختیار داشتن منابع مالی عظیم، شکل می گیرند، سپس به کمک متخصصان مدیریت سبد دارایی به فعالیت خود ادامه می دهند. در این سیستم، همواره تلاش می شود تا این امکان برای همگان ایجاد شود که هر شخص با هر مبلغ دارایی وارد این صندوق ها شده و در سبدی متنوع از اوراق بهادار مانند سهام، اوراق مشارکت و سایر دارایی ها سرمایه گذاری نموده و از مزایای آن بهره مند گردد. سرمایه گذاران با خرید واحدهای صندوق‌ها قادر به سرمایه‌گذاری در آن هستند.

انواع صندوق های سرمایه گذاری

صندوق های سرمایه گذاری، باتوجه به نوع فعالیت، ترکیب ، میزان ریسک و بازده به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. برای انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری لازم است تا با انواع آن‌ آشنا شوید، که عبارتند از صندوق طلا، صندوق های مشترک، درآمد ثابت، سهامی، مختلط و قابل معامله در بورس.

صندوق‌ طلا

یکی از جدیدترین ابزارهای سرمایه گذاری در بازار سرمایه، صندوق های طلا می باشند. دارایی این صندوق ها به اوراق بهاداری که براساس سکه معامله می شوتد اختصاص می یابد. نتیجه ی سرمایه گذاری در این صندوق ها تقریبا  مشابه بازدهی سکه می باشد و می توان گفت ریسک بالایی در آن وجود دارد، یعنی با افزایش و کاهش قیمت سکه شما شاهد نوسان قیمت در دارایی های خود خواهید بود.

صندوق سرمایه گذاری مشترک

در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، وجوه سرمایه‌گذاران جمع‌آوری و در دارایی‌های مختلف مانند سهام، اوراق با درآمد ثابت و ... سرمایه‌گذاری می‌شود. همزمان با افزایش قیمت سهام موجود در پرتفوی صندوق، قیمت واحدها نیز افزایش می‌یابد و به این ترتیب سود سرمایه‌گذاری به دست می آید.

صندوق درآمد ثابت

صندوق های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت یکی از انواع سرمایه گذاری هایی است که بازدهی قابل قبول با حداقل ریسک را نصیب سرمایه‌گذاران خود می‌کنند. در این صندوق ها عمده ی دارایی‌ها به خرید اوراق بهادار کم ریسک مانند اوراق مشارکت، اوراق اجاره و ...اختصاص می یابد و معمولا سود کسب شده از این صندوق‌ها در مقاطع زمانی یک‌ماهه، سه‌ماهه و شش‌ماهه بین سرمایه‌گذاران تقسیم می‌شود.

صندوق سهام

صندوق های سرمایه‌گذاری سهامی، استراتژی های متفاوتی برای خود دارند، برخی محافظه کار، برخی میانه رو و برخی دیگر تهاجمی عمل می کنند. غالب آورده ی این صندوق ها صرف سرمایه گذاری در سهام می شود، به همین علت ریسک سرمایه گذاری در آن ها بسیار بالا بوده و در مقابل بازدهی بالاتری نیز نصیب سرمایه گذاران خود می کنند.

صندوق سرمایه گذاری مختلط

در این صندوق، دارایی ها به صورت ترکیبی، سرمایه گذاری می شوند یعنی حدود نیمی از دارایی ها صرف اوراق با درآمد ثابت و نیمی دیگر صرف سهام می‌شوند. ریسک و بازدهی و این صندوق ها، بین صندوق های درآمد ثابت و سهامی قرار می‌گیرد. همچنین این صندوق ها مزایای سهام و اوراق درآمد ثابت را توأمان دارند، یعنی پتانسیل کسب بازده بالاتر به‌وسیله سهام و نوسانات قیمتی کمتر به‌وسیله اوراق درآمد ثابت را مهیا می‌کنند.

صندوق قابل معامله در بورس

از نظر چگونگی سرمایه‌گذاری، صندوق های سرمایه گذاری به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول بر اساس صدور و ابطال و دسته دوم صندوق‌های قابل معامله (ETF) هستند. برای سرمایه‌گذاری در صندوق های مبتنی بر صدور و ابطال می توانید با مراجعه حضوری به شعب اقدام کنید و یا از سامانه اختصاصی صندوق استفاده نمایید. در صندوقETF، خرید و فروش واحدها به وسیله سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاری‌ها انجام می پذیرد. برای سرمایه گذاری در این صندوق ها، کافی است کد بورسی داشته و با ورود به سامانه معاملاتی به معاملات خود بپردازید.به بیان دیگر، ETF مانند سهام شرکت‌های بورسی می باشد، این صندوق ها را می توان با نماد مربوط به خود در تابلوی معاملاتی مانند معامله سهام عادی، در ساعات معاملات بازار خرید و فروش نمود.

واحدهای سرمایه‌ گذاری

هر یک از صندوق های سرمایه گذاری از واحدهای کوچکتری تشکیل شده اند، این واحدها به دو دسته تقسیم بندی می شوند: واحدهای سرمایه گذاری ممتاز و عادی.

واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز

این واحدها توسط مؤسسان صندوق، جهت ایجاد سرمایه ی اولیه برای آغاز فعالیت صندوق، قبل از شروع دوره ی پذیره نویسی خریداری می شود. از ویژگی مهم این صندوق ها، قابل انتقال بودن و غیر قابل ابطال بودن آن ها می باشد، هم چنین صاحبان این واحدها می توانند در مجامع صندوق ها شرکت نموده و صاحب حق رأی می باشند.

واحدهای سرمایه‌گذاری عادی

واحدهای عادی، پس از آغاز فعالیت صندوق منتشر می شوند. از ویژگی‌‌ های مهم این واحدها می‌توان به قابل ابطال و غیرقابل انتقال بودن آن‌ها اشاره کرد. همچنین دارندگان این واحدها دارای حق رأی در مجامع صندوق نیستند.

سرمایه گذاری در کدام صندوق بهتر است؟

سرمایه گذاری در انواع صندوق ها، برای هر شخصی طبق روحیاتی که دارد متفاوت می باشد. برای مثال اگر شما انسان ریسک پذیری باشید و هم چنین به دنبال سودهای بالا باشید می توانید از صندوق های سهامی استفاده نمایید. در مقابل اگر روحیه ریسک پذیری کمتری دارید حتماً از صندوق های درآمد ثابت استفاده کنید. صندوق‌های مختلط مناسب افرادی است که روحیه ریسک‌پذیری متوسطی دارند. صندوق‌های طلا مناسب تمام افرادی است که می‌خواهند در بازار طلا سرمایه‌گذاری کنند و از سود این بازار بهره مند گردند و ارزش سرمایه‌شان را در مقابل تورم حفظ کنند.

چرا سرمایه گذاری در صندوق ها؟

باتوجه به شرایط اقتصادی کشورمان، و تورم هایی که غیرقابل کنترل می باشد، نگهداری پول غیرمنطقی ترین کاری است که می توان انجام داد، زیرا با گذشت زمان ارزش پول کم شده و به دنبال آن سرمایه نابود می شود. در این شرایط بهترین اقدامی که می توان به حفظ دارایی ها کمک نمود استفاده از روش های مختلف سرمایه گذاری است. هرکدام از این روش ها معایب و مزایای خاص خود را دارند، برای مثال سرمایه گذاری در بازار ارز، نوسانات خاص خود را دارد، یا سرمایه گذاری در املاک به پول های کلان احتیاج دارد، خرید سکه و طلا نیز ریسک نگهداری و سرقت را به دنبال دارد. در بین این گزینه ها، صندوق های سرمایه گذاری مطمئن تر از روش های قبل می باشد. با استفاده از این گزینه شما استرس کم شدن ارزش سرمایه را ندارید، هم چنین با دید بلند مدت می توانید سودهای دل خواه خود را از بازار سرمایه برداشت نمایید.

چگونه می توانیم در صندوق‌ ها سرمایه گذاری کنیم؟

زمانی که شما در صندوقی سرمایه گذاری می‌کنید، در حقیقت اقدام به خرید واحدهای سرمایه گذاری آن صندوق می‌کنید. به عمل خرید واحدهای سرمایه گذاری در یک صندوق (صدور) و به عمل فروش واحدها (ابطال) میگویند. قیمت صدور و ابطال واحدها در صندوق‌های سرمایه گذاری بر اساس ارزش خالص هر واحد سرمایه گذاری یا NAV آن محاسبه می‌شود.

صندوق‌ها از لحاط نحوه سرمایه‌گذاری به دو دسته تقسیم می شوند:

صندوق‌های قابل معامله در بورس

صندوق‌های مبتنی بر صدور و ابطال

برای انجام معاملات در صندوق‌های مبتنی بر صدور و ابطال باید در ابتدا به سایت صندوق مورد نظر خود مراجعه کنید و درباره ی شیوه ی خرید و فروش و میزان بازدهی آن اطلاعات لازم را کسب کنید، سپس با مراجعه حضوری به شعب  صندوق و احراز هویت، اقدام به صدور یا ابطال واحدهای خود کنید. نوع سرمایه گذاری در صندوق‌های قابل معامله در بورس یا همان صندوق‌های ETF متفاوت است. واحدهای ETF را می‌توان مثل سهام شرکت‌های بورسی در ساعات معاملات بازار، خرید و فروش نمود. برای این کار داشتن کد بورسی الزامی است. در ساعات معاملات و با جست و جوی نماد صندوق مورد نظر خود، می‌توانید به دل خواه خود واحدهای صندوق مورد نظر خود را بخرید و هر زمان که تمایل داشتید به همین روش آن‌ها را بفروشید.

مزایا و معایب صندوق های سرمایه گذاری

• در صندوق های سرمایه گذاری، مدیریت دارایی ها توسط معامله گران و تحلیل گران ماهر بازار سرمایه انجام می گیرد و از این طریق ریسک معاملاتی کاهش یافته و سوددهی معقولی در انتظار افراد خواهد بود.

• در این صندوق ها افراد می توانند حتی با سرمایه ی هرچند کم وارد بازار شده و وارد دنیای سرمایه گذاری شوند، در واقع با این روش حتی افرادی که پول آن چنانی ندارند هم می توانند وارد این حوزه شوند.

• برای سرمایه گذاری در این صندوق ها، افراد نیاز به تخصص و مهارت خاصی ندارند، در واقع همه ی افراد جامعه به سهولت می توانند در این حوزه فعالیت نمایند.
•  نقد شوندگی بالایی که در این صندوق ها وجود دارد، به یک وجه تمایز قابل تأمل در مقابل صف های سنگین سهامداران محسوب می شود و همین امر به سرمایه داران این حوزه اطمینان می دهد که هر زمان مایل باشند می توانند سرمایه ی خود را از صندوق خارج نموده و به وجه نقد تبدیل نمایند.

• به طور کلی تمام هزینه‌های مربوط به جمع آوری و تحلیل اطلاعات مورد نیاز و همچنین دریافت سود سهام و اوراق کوپنی تحت مالکیت صندوق، میان تمام سرمایه گذاران صندوق تقسیم می‌شود. طبق این اصل، سرانه ی هزینه ی مربوط به هر سرمایه گذار کاهش پیدا می‌کند.
• معمولاً صندوق ها انواع مختلفی از اوراق بهادار تحت مالکیت خود دارند و سبد دارایی‌های متنوعی دارند، همین امر سبب مدیریت مطلوب ریسک سرمایه گذاری ها می گردد.
• از معایب این صندوق ها می توان به این نکته اشاره نمود که فرد سرمایه گذار کنترلی بر دارایی های خود ندارد، که این امر هم با توجه به اینکه کارشناسان مدیریت دارایی ها را به عهده دارند این موضوع را از اهمیت ساقط می کند.

• مورد بعدی هم اینکه افراد، حق رأی در مجامع شرکت ها را ندارند، که این امر  هم برای افرادی که سرمایه ی زیادی وارد صندوق کرده اند مهم است و برای افراد با سرمایه کم یا متوسط اهمیت زیادی ندارد.  

ارزش خالص دارایی چیست؟

NAV یا ارزش خالص دارایی از اصطلاحات پرکاربرد در صندوق های سرمايه گذاری، است. در سایت مربوط به هر صندوق، روزانه سه نوع ارزش خالص دارایی گزارش می‌شود.

•   NAV صدور: مبلغی است که بابت خرید هر واحد در صندوق های مبتنی بر صدور و ابطال باید پرداخت شود، هم چنین نشانگر ارزش هر واحد صندوق می باشد.
•  NAV ابطال: همانطور که از نامش پیداست، به مبلغی که بعد از انصراف از سرمایه گذاری در صندوق های مبتنی بر صدور و ابطال به ازای هر واحد به سرمایه گذار تعلق می گیرد، NAV ابطال می گویند.

• NAV آماری: زمانی که صف سنگین فروش روی برخی از دارایی ها باشد، مدیران صندوق ها می توانند قیمت بعضی از سهام موجود در سبد خود را تعدیل کنند. ارزش خالصی که در این حالت گزارش می شود NAV آماری نام دارد.

بررسی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری

از نکات مهمی که برای انتخاب صندوق سرمایه گذاری باید در نظر گرفت، بررسی عملکرد صندوق ها می باشد، زیرا از این طریق می توان صندوقی را انتخاب نمود که بازدهی بیشتری دارد. در سایت های مختلفی عملکرد صندوق ها گزارش می شود حتی در سایت خود صندوق ها نیز این گزارش ها منتشر می شودند، اما یک مرجع معتبر در این زمینه برای بررسی عملکرد صندوق ها، سایت شرکت فناوری مدیریت بورس تهران با نام «www.fipiran.com» است. در این سایت اطلاعات بسیار مفیدی درباره ی عملکرد سایت ها در بازه های زمانی مختلف وجود دارد که برای سرمایه گذاری ایمن بسیار مهم می باشد. نکته‌ ی مهمی که در مقایسه ی عملکرد صندوق ها بهتر است به آن توجه کنیم این است که حباب منفی در یک مقطع زمانی کوتاه،نشانگر صندوق سرمایه گذاری بهتر نیست. بلکه لازم است به سابقه ی صندوق ها و عملکرد بازارگردان آن‌‌ها در طول زمان نیز توجه کنیم.